Boxtels gilde ontwaakt...
Nadat al enkele jaren de roep om de heroprichting van een schuttersgilde in Boxtel had geklonken, nam de in Boxtel woonachtige Oirschotse gildebroeder Geert van de Wal samen met Henk van Weert hiertoe in het najaar van 1995 het initiatief. Burgemeester Jan van Homelen, die een jaar eerder al Manon Pel een boekje had laten schrijven over de vroegere vier Boxtelse gilden, zegde zijn steun toe. Wel drong hij erop aan ook hun plaatsgenoot Harrie van Vreede, destijds al ruim veertig jaar vendelier van het gilde in Vught, bij de uitwerking te betrekken.
Van Vreede, Van de Wal en Van Weert vormden een werkgroep, zochten de publiciteit en gingen voortvarend aan de slag. Tijdens een lezing, begin 1996 door de Eindhovense gildekenner Johan Oomen, bleek in de raadzaal van het gemeentehuis dat enkele tientallen Boxtelaren het idee omarmden.
In maart volgde een eerste vergadering en werd besloten voorbereidingen te treffen tot de daadwerkelijke oprichting. Een comité onder aanvoering van de latere hoofdman Jacques Habraken belegde diverse openbare bijeenkomsten waarbij enkele leden van het Liempdse gilde Sint-Antonius Abt voor veel praktische ondersteuning zorgden. Zij hadden tien jaar eerder immers het gilde laten ontwaken.

Eén uit vier
Waar in de 14e eeuw in historische bronnen al sprake is van een Onze Lieve Vrouwe-broederschap wordt vanaf 1470 voor het eerst de term gilde gebezigd. Historicus Jean Coenen toont in zijn standaardwerk 'Baanderheren, Boeren & Burgers, een overzicht van de geschiedenis van Boxtel, Liempde en Gemonde' (Boxtel 2004) aan dat het Sint-Barbaragilde vóór 1470 moet zijn opgericht. Immers, van dat jaar is een akte gevonden waarin melding wordt gemaakt van een roggepacht aan dit gilde. Van het Sint-Catharinagilde is een erfpacht uit 1471 bekend en dus moet ook deze broederschap van oudere datum zijn. Het Sint-Jorisgilde, eertijds ook wel aangeduid als het 'oude gilde', wordt voor het eerst genoemd in testamenten die dateren uit 1476. Van het Sint-Sebastiaangilde is niet veel meer bekend dan dat het in 1528 een kaart of reglement ontving van Philips van Horne, de heer van Boxtel. Dat was in hetzelfde jaar dat ook het Sint-Jorisgilde een reglement van deze adellijke familie kreeg.

koningsbreuk Sint-Barbaragilde (collectie: Noordbrabants Museum)

koningsvogel Sint-Barbaragilde (collectie: Noordbrabants Museum)

vest met koningsschilden Sint-Barbaragilde (collectie: Noordbrabants Museum)